Το παλαιό ρολόι (φωτ.1) Μια μέρα του 1913 ένα συστημένο γράμμα από την Αμερική πληροφορούσε το Δήμαρχο μιας Αρκαδικής κωμόπολης (Λεωνίδι...
Το παλαιό ρολόι (φωτ.1) |
Μια μέρα του 1913 ένα συστημένο γράμμα από την Αμερική πληροφορούσε το Δήμαρχο μιας Αρκαδικής κωμόπολης (Λεωνίδιο) ότι οι εγκατεστημένοι στη Νέα Υόρκη συμπολίτες του έστελναν δώρο ύστερα από κοινή συνεισφορά, ένα τεράστιο ρολόι τελευταίου συστήματος για να στηθεί κάπου στην κωμόπολη. Το ρολόι αυτό που είχε δυο μέτρων περιφέρεια και χτυπούσε τα τέταρτα, τις μισές ώρες και τις ώρες με διαφορετικό κάθε φορά ήχο, το έστελναν, έλεγε η επιστολή, οι δεκαεπτά μετανάστες από τη κωμόπολη, που την είχαν υπογράψει, για να θυμίζει, κάθε φορά που θα χτυπούσε, τους ξενιτεμένους της Αμερικής σε κείνους που ζούσαν στην πατρίδα.
Η είδηση της αποστολής του ρολογιού αυτού, μόλις έγινε γνωστή στο κεντρικό καφενείο, προξένησε μεγάλη αίσθηση. Ενώ τα διάφορα γειτονικά χωριά είχαν κάθε χρόνο γνωρίσει τη γενναιοδωρία των ξενιτεμένων παιδιών τους, ήταν η πρώτη φορά που η κωμόπολη λάβαινε ένα δώρο από τα δικά της παιδιά. Γι' αυτό και η χαρά και η υπερηφάνεια ήταν μεγάλη.
Είναι αλήθεια ότι μερικοί δε συμμεριστήκαν το γενικό αίσθημα και υποστήριξαν ότι θα ήταν προτιμότερο αν τα χρήματα που δαπανήθηκαν για το ρολόι στέλνονταν για την επιδιόρθωση των προχωμάτων του χειμάρρου, που πλημμύριζε κάθε χειμώνα τα περιβόλια για την καλυτέρευση του αμαξιτού δρόμου, που έφερνε στην παραλία, η έστω και για την κατασκευή μιας βρύσης. Οι παρατηρήσεις όμως αυτές μιας μικρής μειοψηφίας προκάλεσαν μόνο την αγανάκτηση της πλειοψηφίας. Οι μεμψίμοιροι αυτοί χαρακτηρίστηκαν όχι μόνο αχάριστοι, αλλά και οπισθοδρομικοί και απολίτιστοι. Ο πολύς κόσμος συμφωνούσε με τη γνώμη της καλής τάξης που θεωρούσε το ρολόι όχι μόνο στόλισμα της κωμόπολης, που θα την ανύψωνε στα βλέμματα όλων των περίοικων, αλλά και κάτι το εντελώς αναγκαίο στον αιώνα που ζούμε, όπως είχε αποφανθεί ο κυρ. Νικολάκης ο Συμβολαιογράφος.
Κ' έτσι, οι κάτοικοι της κωμόπολης, που εν τούτοις είχαν περάσει ολόκληρη ζωή χωρίς ποτέ ν' αντιληφτούν ότι τους έλειπε ένα ρολόι, έζησαν από την ημέρα εκείνη σε πυρετική αναμονή του ρολογιού, που έφτανε από την Αμερική. Δεν περνούσε μέρα που να μην αισθανθεί ο ένας ή ο άλλος την έλλειψή του. Όλο αναστέναζαν:
- Πότε θα 'ρθει το ρολόι, να μη ζούμε όπως τώρα στα τυφλά!
Ο Δήμαρχος έγραψε τις ευχαριστίες του στους δωρητές σε μίαν άψογη και ρητορική καθαρεύουσα και τους διαβίβασε την "αέναον ευγνωμοσύνην απαξαπάσης της κωμοπόλεως". Κι όταν μετά ένα μήνα ήρθε τηλεγράφημα από τον Πειραιά, ότι το ρολόι έφτασε ατμοπλοϊκά, την ίδια μέρα ο Δήμαρχος με όλο το δημοτικό συμβούλιο μπήκαν σε μια σούστα και κατέβηκαν να το υποδεχθούν. Πολλοί άλλοι τους ακολούθησαν με γαϊδουράκια και πεζοί, και διάφορες οικογένειες, με το πρόσχημα ν' ανάψουν το καντήλι στο παραθαλάσσιο ερημοκκλήσι του Αγίου Λεωνίδα, κατέβηκαν επίσης στην παραλία. Κ' έτσι, όταν έφτασε το μικρό βαπόρι που κάνει την συγκοινωνία του Αργολικού, ήταν στο μόλο πλήθος από άντρες και γυναικόπαιδα, που περίμεναν με συγκίνηση την αποβίβαση του περίφημου πια ρολογιού…
Η συγκέντρωση έμοιαζε σχεδόν με πανηγύρι.
Ο μαζεμένος κόσμος στριμώχτηκε όσο δεν έπαιρνε, όταν πλησίασε η βάρκα πού, με το Δήμαρχο και το δημοτικό συμβούλιο, είχε πάει στο βαπόρι για να παραλάβει το ρολόι. Όλοι κατέτρωγαν με τα μάτια τις δυο κάσες, όπου υπήρχαν διάφορα κεφαλαία λατινικά γράμματα κ' ένα σωρό αριθμοί. Τις περιστοίχισαν όταν τις έβγαλαν από τη βάρκα με την ίδια περιέργεια με την οποία άγριοι της Κεντρικής Αφρικής θα περιστοίχιζαν ένα λευκό που παραπλανήθηκε στα μέρη τους.
- Κάντε πίσω! Κάντε πίσω! φώναζε ο Δήμαρχος με επίσημη φωνή, ενώ οι δημοτικοί σύμβουλοι προσπαθούσαν ν' απομακρύνουν τον κόσμο, για να μπορέσουν οι σουστιέρηδες να μεταφέρουν τις δυο κάσες ίσαμε τη σούστα που θαi τις πήγαινε στην κωμόπολη.
Οι κάσες επιτέλους μεταφέρθηκαν στο Δημαρχείο και ο λαός της κωμόπολης, που δε μιλούσε για τίποτ' άλλο, περίμενε, όταν ξύπνησε την άλλη μέρα, ν' ακούσει το ρολόι να χτυπάει τα τέταρτα, τις μισές ώρες και τις ώρες…
Αλλά το ρολόι για να χτυπήσει τα τέταρτα, τις μισές ώρες και τις ώρες έπρεπε, πριν, να στηθεί. Αυτό δεν το είχε σκεφθεί κανένας, ούτε αυτός ο Δήμαρχος. Ο νομομηχανικός που βρισκόταν στην κωμόπολη απογοήτευσε πολλούς, όταν εξήγησε στο καφενείο ότι, για να στηθεί ένα τέτοιο ρολόι, έπρεπε πριν να χτιστεί ένα είδος ψηλού πύργου, έτσι ώστε το ρολόι να είναι θεατό από παντού, και ότι ένας τέτοιος πύργος θα απαιτούσε περίπου δεκαπέντε χιλιάδες δραχμές.
Οι δεκαπέντε χιλιάδες αυτές δραχμές έπρεπε να βρεθούν.
Το παλαιό ρολόι (φωτ.2) |
Εν τω μεταξύ ο καιρός περνούσε. Ο κόσμος, που αρχικά έδειχνε ότι δεν μπορούσε να κάνει χωρίς το ρολόι και ζητούσε να στηθεί το γρηγορότερο, "για να μην ζει στα τυφλά", άρχισε λίγο-λίγο να λησμονεί την ύπαρξή του και να μπορεί να ζει και δίχως αυτό - όπως τόσα χρόνια. Και οι κάσες, που το περιείχαν και που είχαν τοποθετηθεί στο διάδρομο του Δημαρχείου, κατέβηκαν στο υπόγειό του, γιατί εμπόδιζαν την κυκλοφορία.
Ως το 1916 το ποσό που χρειαζόταν για την κατασκευή του πύργου δεν είχε ακόμα βρεθεί. Ο Δήμαρχος, όταν σκεπτόταν κανένας να του υπενθυμίσει το ρολόι, προσέτρεχε σ' ένα νέο έρανο, που, δεν αύξαινε όμως πολύ το απόθεμα το σχηματισμένο από τον πρώτο. Το 1916 δεν υπήρχαν στο ταμείο του Δημαρχείου για το σκοπό αυτό παρά μόνο επτακόσιες ογδόντα πέντε δραχμές και τριάντα λεπτά…
Στα τέλη του 1916 ο Δήμαρχος της κωμόπολης πέθανε.
Ο αντικαταστάτης του, ο γιατρός Κοκάνης, άνθρωπος ρηξικέλευθος και αποφασισμένος να εργαστεί για την κωμόπολη, για να αποκτήσει συμπάθεια και να μπορέσει να βγει βουλευτής, ένα από τα πρώτα πράγματα που σκέφτηκε ήταν το ρολόι. Βλέποντας ότι με τους εράνους δε γινόταν τίποτα, σκέφτηκε να γράψει στη Νέα Υόρκη, στους συμπολίτες του που είχαν στείλει το ρολόι, να στείλουν τ' αναγκαία χρήματα για το στήσιμό του. Η φαεινή αυτή σκέψη αποδείχτηκε η μόνη πρακτική. Οι δωρητές του ρολογιού δεν άργησαν πάλι να στείλουν τα αναγκαία χρήματα. Το ρολόι επιτέλους, θα στηνόταν! Ή κωμόπολη ολόκληρη άρχισε να ζει με τον πυρετό της αναμονής. Οι ίδιοι που αναστέναζαν πριν από χρόνια άρχισαν πάλι ν' αναστενάζουν:
- Επιτέλους! θα 'χομε ένα ρολόι! για να μην ζούμε στα τυφλά!
Ο Δήμαρχος ανάθεσε σ' έναν αρχιτέκτονα του Πειραιά να κάνει το σχέδιο του Πύργου και, όταν του το έστειλαν, το έβαλε στην τσέπη του και το περιέφερε για μια βδομάδα στην αγορά, δείχνοντάς το στους συμπολίτες του.
'Όλοι τον συγχαίρονταν κι ο Δήμαρχος κατέληγε μετριόφρονα:
-'Έπρεπε να ήμουν εγώ!...Αλλιώς δε θα βλέπατε ρολόι! ...
Αφού πια δεν έμεινε άνθρωπος, στον οποίο ο Δήμαρχος να μην δείξει το σχέδιο του πύργου, συγκάλεσε το δημοτικό συμβούλιο για να αποφασίσουν σε ποιο σημείο της πόλης θα τον χτίζανε. Κι όπως ήταν φυσικό και ανθρώπινο, ο Δήμαρχος πρότεινε να χτισθεί στη μικρή πλατεία μπροστά στο σπίτι του. Καθένας όμως από τους δημοτικούς συμβούλους είχε και άλλη ιδέα, καθένας τον ήθελε δίπλα στο δικό του το σπίτι. Ο Δήμαρχος υποστήριζε ότι, αφού χάρη σε δική του πρωτοβουλία στάλθηκαν τα χρήματα για την κατασκευή του πύργου, έπρεπε το ρολόι να στηθεί όπου αυτός πρότεινε. 'Ένας όμως δημοτικός σύμβουλος του απάντησε ότι τα χρήματα δεν ήταν δικά του, για να κάνει ότι αυτός θέλει, και πως έπρεπε να υποτάξει το συμφέρον του στο γενικότερο συμφέρον της κωμόπολης, στήνοντας το ρολόι στην αγορά. (Περιττό να προσθέσω ότι στην αγορά βρισκόταν το σπίτι του συμβούλου αυτού.) 'Ένας άλλος σύμβουλος υποστήριζε ότι το ρολόι έπρεπε να στηθεί στην πλατεία του σπιτιού του, γιατί ένας απ' αυτούς που έστειλαν τα χρήματα ήταν ανηψιός του!...
Κ' επειδή το δημοτικό συμβούλιο ήταν διαιρεμένο σε βενιζελικούς και κωνσταντινικούς, στάθηκε αδύνατο να επέλθει συμφωνία, γιατί κάθε μερίδα ήθελε την επικράτηση των δικών της προτάσεων.
'Έτσι πέρασε κι άλλος καιρός και οι κάτοικοι της κωμόπολης ξέχασαν και πάλι το ρολόι και έπαυσαν να το αισθάνονται απαραίτητο. Μόνο ο Δήμαρχος το θυμόταν αδιάκοπα(για το λόγο που ανέφερα), αλλά, κάθε φορά που ξανακαλούσε το συμβούλιο για να παρθεί απόφαση, ο Δήμαρχος και οι σύμβουλοι κινδύνευαν να έρθουν στα χέρια κ' έτσι το ζήτημα έμενε διαρκώς στάσιμο.
'Έμεινε στάσιμο έως το 1922!...
Ύστερα από την επανάσταση, οι βενιζελικοί δημοτικοί σύμβουλοι της κωμόπολης κατόρθωσαν, με διάφορα μέσα, να επιτύχουν το ρολόι να στηθεί στην αγορά.
Ο Δήμαρχος αναγκάστηκε να υποκύψει, προ πάντων γιατί, καθώς ήταν γνωστός βασιλικός, φοβόταν μήπως και του δημιουργήσουν καμιά ιστορία, αν εξακολουθεί ν' αντιστέκεται.
Και η οικοδόμηση του πύργου άρχισε ...
Οι δεκαπέντε χιλιάδες δραχμές δεν είχαν πια την αξία που είχαν το 1915, τότε που ο νομομηχανικός είχε κάνει τον υπολογισμό των εξόδων της οικοδομής. Ο Δήμαρχος αρνήθηκε να υπογράψει μια νέα επιστολή στους δωρητές στην Αμερική, να έρθουν και πάλι αρωγοί - κ' έτσι τους έγραψαν οι βενιζελικοί δημοτικοί σύμβουλοι. Εκείνοι, μακρόθυμοι, έσπευσαν να στείλουν μερικές ακόμα χιλιάδες δραχμές, υποσημειώνοντας όμως ότι ήταν και οι τελευταίες εκφράζοντας την κατάπληξή τους, γιατί το ρολόι δεν είχε ακόμα στηθεί!
Με τη νέα αυτή δωρεά μπόρεσε να εξακολουθήσει η οικοδόμηση έως το σημείο, όπου θα κανονιζόταν ο χώρος για την τοποθέτηση του ρολογιού.
Ο εργολάβος ζήτησε τότε από το Δημαρχείο να φέρουν το ρολόι.
Όταν κατέβηκαν στο υπόγειο του Δημαρχείου, όπου δέκα ολόκληρα χρόνια έμεναν οι δυο κάσες που περιείχαν τα μηχανήματα του τεράστιου ρολογιού - που οι απόδημοι στην Αμερική είχαν στείλει ως δώρο στην κωμόπολη για να τους θυμάται όταν θα χτυπούσε τα τέταρτα, τις μισές ώρες και τις ώρες με διαφορετικό κάθε φορά ήχο-, όταν, λέω, κατέβηκαν για να πάρουν τις κάσες, τις βρήκαν σε μια κατάσταση αξιοθρήνητη. Οι βροχές δέκα ετών, που πλημμύριζαν κάθε χειμώνα το υπόγειο, είχαν μισοσαπίσει τις κάσες .
Τις μεταφέρανε εν τούτοις στον πύργο και κάλεσαν έναν ωρολογοποιό από τον Πειραιά, για να έρθει να βάλει σε τάξη τα διάφορα μηχανήματα.
Ο ωρολογοποιός ήρθε και, όταν όλα ήταν επιτέλους έτοιμα για να στηθεί το ρολόι κι ανοίχτηκαν οι κάσες, βρήκε ότι τα μηχανήματα ήταν κατασκουριασμένα και ότι ήταν πια αδύνατο να χρησιμοποιηθούν για άλλο, παρά για σιδερικά.
Κώστας Ουράνης
(1924)
Κώστας Ουράνης
(1924)
Σημείωση:
Το ρολόι τελικά επισκευάστηκε και είναι αυτό που βλέπουμε στις φωτογραφίες.
Πλέον ο μηχανισμός του έχει αντικατασταθεί από ηλεκτρικό.
Κύττα να δείς ιστορία το ρολόι!!!
Τώρα θα το κοιτάζω με άλλη ματιά..
Πολύ ενδιαφέρον το θέμα σου.
Πράγματι Ντίνα, έχει πολύ ενδιαφέρον η ιστορία του ρολογιού.
Την είχα διαβάσει για πρώτη φορά στη δημοτική βιβλιοθήκη στα "Χρονικά των Τσακώνων"και μου είχε κάνει μεγάλη εντύπωση.
Μετά έμαθα περισσότερες πληροφορίες από τον κ. Κώστα Τροχάνη, πρόεδρο του Αρχείου Τσακωνιάς,τον οποίο και ευχαριστώ τόσο για την βοήθεια του όσο και για την αφοσίωσή του στο έργο που έχει αναλάβει.
Τελικά η Ρόδος μας απήγαγε ένα σημαντικό άνθρωπο για χρονια , αλλά ΡΟΔΟΣ-ΛΕΩΝΙΔΙΟ ; o - 1. Κωνσταντίνε καταπληκτική ενημέρωση. Συγχαρητήρια!!!!!!