Τάσος Κ. Σαπουνάκης (1920-1948)

Ο Τάσος γεννήθηκε το 1920 στα Σαπουνακέϊκα, το 1934 τέλειωσε το δημοτικό σχολείο Τυρού και στις 28/9/1934 γράφτηκε στην Α τάξη του εξαταξίου...

Ο Τάσος γεννήθηκε το 1920 στα Σαπουνακέϊκα, το 1934 τέλειωσε το δημοτικό σχολείο Τυρού και στις 28/9/1934 γράφτηκε στην Α τάξη του εξαταξίου γυμνασίου Λεωνιδίου, στο οποίο φοίτησε μέχρι και τη Δ τάξη την οποία τέλειωσε τον Ιούνιο 1938, ο πατέρας του ήταν γεωργός. 

Στην τέταρτη τάξη του γυμνασίου ένα ερωτικό συναίσθημα, του Τάσου είχε σημαντική επίδραση στη ζωή του. Ο  πατέρας του, ο μπάρμπα Κώστας Σαπουνάκης ή Χαλούρος, το έμαθε και διαισθάνθηκε ότι το παιδί δεν θα τα πάει καλά με τα μαθήματα, έτσι αποφάσισε να στείλει τον Τάσο από το Σεπτέμβρη 1938 σε γυμνάσιο στον Πειραιά, όπου ήταν εγκαταστημένοι συγγενείς του και πολλοί από την Τσακωνιά. 

Στον Πειραιά ο Τάσος γράφτηκε στις 6/9/1938 στην Ε τάξη κλασικού στο Ιωνίδειο γυμνάσιο Πειραιά, πλατεία Κοραή, από όπου και αποφοίτησε με βαθμό 15 και διαγωγή κοσμιότατη τον Ιούνιο 1940. Kηδεμόνας του στο γυμνάσιο ήταν ο συγγενής του Μήτσος Σαπουνάκης, έμπορος στον Πειραιά, που υποστηρίχτηκε από την αριστερά και εκλέχτηκε  δήμαρχος Πειραιά για την περίοδο 1954-1958. 

Ο Τάσος επηρεάστηκε από το δημοκρατικό κλίμα που επικρατούσε στο Ιωνίδειο Γυμνάσιο και από τον Σπύρο Σαπουνάκη, αδελφό του Μήτσου και δικηγόρο, με τον οποίο έκανε περισσότερο παρέα, και οι 8 αδελφοί Σαπουνάκη κάλυπταν το πολιτικό φάσμα από τον Αλ. Παπαναστασίου μέχρι το κομμουνιστικό κόμμα.   

Ο Μήτσος και ο Γιώργος Σαπουνάκης, που ήταν έμποροι, αγόρασαν το 1941 ένα καΐκι, καπετάνιος ήταν ο Τάσος και μηχανικός ο Λυσίκατος ή Τσαπέρος. Άραζε στο Πασαλιμάνι και παρότι ήταν μικρό έκανε δρομολόγια μέχρι Βόλο και τη νότια Κρήτη μεταφέροντας λάδι, στάρι, κάρβουνα κ.λπ.

 Ήταν η εποχή του πολέμου και της κατοχής που ο πληθυσμός υποσιτιζόταν, όταν έφτανε το καΐκι στον Πειραιά και μετέφεραν με φορτηγό το στάρι στον προορισμό του, στις στροφές που ελάττωνε ταχύτητα, πετάγονταν νεαροί με σουγιάδες, έσκιζαν τα τσουβάλια και άλλοι μετά μάζευαν το στάρι που χυνόταν στο δρόμο. 

Τα χρήματα έχαναν καθημερινά την αξία τους, οι έμποροι έβαζαν τις εισπράξεις της ημέρας σε τσουβάλια και τις μετέτρεπαν αυθημερόν σε λίρες για να μη χάσουν την αξία τους. 

Ο Τάσος συνεργαζόταν, στη διάρκεια της κατοχής, με την ΟΠΛΑ Λεωνιδίου (Οργάνωση Περιφρούρησης Λαϊκού Αγώνα), και με το καΐκι τους προμήθευε με φάρμακα και τρόφιμα. 

Στον Πειραιά, Υψηλάντου 161, έμεναν τα 4 από τα 8 αδέλφια Σαπουνάκη, Μήτσος, Γιώργος (έμποροι), Σπύρος (δικηγόρος), Βασίλης (γιατρός), όλοι ανύπαντροι, η μητέρα τους Μαριγώ και τα ανήψια τους Μαρία και Παναγιώτης, το διπλανό σπίτι ήταν επιταγμένο από τους Γερμανούς.

 Εκεί ο Μήτσος έφερε μια οικογένεια Εβραίων με το επίθετο Κώβ, ανδρόγυνο και δυο κορίτσια 3-5 ετών, είχαν επιχειρήσεις σε Ελλάδα, Γαλλία, Λίβανο και ο Άγγελος Έβερτ είχε δώσει στον πατέρα πλαστή ταυτότητα με το όνομα Γιώργος Κωβαίος, έμειναν μαζί τους μερικές εβδομάδες..

Οργάνωσαν τη μεταφορά της οικογένειας των Εβραίων για τον Τυρό, η μεταφορά θα γινόταν με το καΐκι, στο πρώτο ταξίδι πήγε η γυναίκα και τα δύο κορίτσια. Για να φύγει το καΐκι από το Πασαλιμάνι έπαιρνε άδεια από το λιμεναρχείο και φεύγοντας, λίγο πριν βγει το καΐκι από το λιμάνι, γινόταν έλεγχος από τις αρχές κατοχής. 

Η γυναίκα και τα δυο κορίτσια δεν μπήκαν στο καΐκι αλλά μπήκαν σε μια βάρκα στου Παρασκευά, μετά το Πασαλιμάνι, με έναν συγγενή του Σπύρου Σαπουνάκη και ανοίχτηκαν στο πέλαγος, εκεί τους παρέλαβε το καΐκι και έφτασαν με ασφάλεια στον Τυρό, παρακάμπτοντας τον υποχρεωτικό έλεγχο που γινόταν στον Πόρο. Σε δεύτερο ταξίδι μεταφέρθηκε στον Τυρό και ο σύζυγος Γιώργος Κωβαίος  με τον ίδιο τρόπο, ήταν τυχερός διότι στον έλεγχο στο Πασαλιμάνι δύο Γερμανοί ήθελαν να τους μεταφέρει ο Τάσος με το καΐκι στον Πόρο, ο Τάσος καθυστερούσε προσποιούμενος ότι είχε πρόβλημα με τη μηχανή και έφυγαν οι 2 Γερμανοί με άλλο καΐκι. Φτάνοντας στις Σπέτσες έμαθαν ότι στον Τυρό ήταν Γερμανοί  και ο μηχανικός έμεινε στις Σπέτσες, ο Τάσος συνέχισε  και έβγαλε τον Κωβαίο στην παραλία στο Ζαρίτσι, στον άγιο Χριστόφορο.

Ο Κωβαίος πήρε μαζί του στο χωριό μια τσάντα γεμάτη λίρες και άφησε στο μπάρμπα Μήτσο δύο βαλίτσες ο οποίος τις έδωσε στον πολιτικό Γεώργιο Μαύρο. 

Στο χωριό οι Κωβαίοι φιλοξενήθηκαν τον πρώτο καιρό στο σπίτι του Ηλία Σαπουνάκη, αδελφού του Μήτσου και μετά νοίκιασαν ένα σπίτι και είχαν βοηθό την Άννα Μανούσου. 

Το 1953, με υπουργό οικονομίας τον Μαρκεζίνη, η λίρα έγινε 30 από 15 δραχμές και διπλασιάστηκαν τα χρέη όσων είχαν δανειστεί σε λίρες, ο μπάρμπα Μήτσος είχε οικονομικές δυσκολίες, πήγε στη Γαλλία, βρήκε την οικογένεια Κωβαίου και ζήτησε δάνειο αλλά δεν του έδωσαν, επίσης όταν και ο αδελφός τους Βασίλης Σαπουνάκης περνούσε στρατοδικείο, πήγε ο Μήτσος στο Γ. Κωβαίο, που είχε επανέλθει ως έμπορος στην Αθήνα, ο οποίος του είπε μη με ανακατεύεις. 

Μετά την απελευθέρωση, το 1945 το καΐκι το επίταξε το κράτος με καπετάνιο τον Τάσο, ο οποίος σε λίγο, όταν κλήθηκε η ηλικία του, πήγε στο ναυτικό. Εκεί ο Τάσος μπήκε σε μια μυστική ομάδα αριστερών αξιωματικών και ναυτών, η οποία όμως έγινε αντιληπτή και αποφάσισε να αυτομολήσει και να πάει στο χωριό. Με το καΐκι του Γεωργούτσου από τον Πειραιά, αποβιβάστηκε στη Λυγαριά, κοντά στην παραλία Τυρού.       

Ο Τάσος δεν είχε άλλη επιλογή, αποφάσισε να πάει στο αντάρτικο, στο δημοκρατικό στρατό, σε αντίθεση με τη γνώμη των γονιών και συγγενών του, Ο Τάσος ζήτησε τη βοήθεια του Γιάννη Τσουκάτου, του οποίου ο αδελφός Μιχάλης είχε πάει από τους πρώτους στον ΕΛΑΣ και σκοτώθηκε σε μάχη με τους Γερμανούς στα Τσίτζινα το 1944. 

Ο Γιάννης Τσουκάτος πήγε με τον Τάσο, τον Οκτώβρη 1947, στο χωριό Άγιος Βασίλης, όπου ο Τάσος κατατάχθηκε στο λόχο του Τάκη Γεωργόπουλου, που βρισκόταν τις ημέρες εκείνες στο χωριό και έγινε πολιτικός καθοδηγητής στο λόχο Γεωργόπουλου αλλά  δεν ήταν εξοικειωμένος με την πολεμική τέχνη. Στα Σαπουνακέϊκα η οικογένεια του Τάσου είχε πολλές ταλαιπωρίες και παρενοχλήσεις, ο πατέρας του οδηγήθηκε από τη χωροφυλακή στο Ναύπλιο όπου κρατήθηκε για λίγες μέρες για να δώσει εξηγήσεις.   

Ο Τάσος κατά την παραμονή του στον Πειραιά είχε γνωρίσει τη Μαρία Ηλία Σαπουνάκη, γεννημένη το 1926, που έμενε με τους θείους της και πήγαινε στο γαλλικό σχολείο Jean d’ Ark (καλόγριες) στον Πειραιά, είχε αναπτυχθεί μεταξύ τους μια αμοιβαία συμπάθεια. Τον Ιανουάριο 1948 ανέβηκε και η Μαρία στο βουνό να είναι κοντά στον Τάσο με τον οποίο ήταν άτυπα αρραβωνιασμένη.  

Της Μαρίας ο πατέρας Ηλίας Σαπουνάκης, αδελφός του Μήτσου, είχε μεταναστεύσει το 1932 στην Αυστραλία και με τον πόλεμο κλείστηκε εκεί, γύρισε το 1950 και βρήκε τη Μαρία κρατούμενη στις φυλακές Αβέρωφ, έμεινε στη φυλακή περίπου 8 χρόνια. 

Τις πρωϊνές ώρες στις 28 Απριλίου 1948, έγινε στη Βαμβακού, μια πεισματώδης μάχη που κράτησε επί δίωρο, από τις δυνάμεις των ανταρτών Πάρνωνα-Ταύγετου με επικεφαλής τους Ρογκάκο, Πρεκεζέ, Κονταλώνη, Ξυδέα, με το 5ο τάγμα χωροφυλακής με διοικητή τον αντισυνταγματάρχη Αρ. Κρανιά.. 

Απώλειες:Σκοτώθηκαν 28 χωροφύλακες και ο υπομοίραρχος Ρήγας, τραυματίστηκαν 38 χωροφύλακες, ο Αρ. Κρανιάς  έφυγε και έφτασε με τα πόδια στην Σπάρτη. 

Σκοτώθηκαν επίσης 10 αντάρτες και 20 τραυματίστηκαν, μεταξύ των σκοτωμένων ανταρτών ήταν και ο Τάσος Κ. Σαπουνάκης, 28 ετών, ανθυπολοχαγός του Δημοκρατικού Στρατού. Συμπολεμιστής του Τάσου στη μάχη  ήταν και ο Κώστας Ψαρολόγος από την παραλία Τυρού, από την περιοχή μας σκοτώθηκαν στη μάχη αυτή οι Κωνστ. Βασ. Κουβούσης και Κωνστ. Γεωρ. Μπόκος ή Μπαρμπίτσας (από τον Άγιο Βασίλη), Γιώργος Βαλαβάνης, Λάμπρος Κατσίκας (από Κοσμά, Βρονταμά), τραυματίστηκαν οι Αλέξης Βασ. Καρακίτσος και Γιώργος Κουβούσης ή Γεροσάς (από Άγιο Βασίλη).  Έθαψαν τους νεκρούς ομαδικά στη Βαμβακού, σε ένα μέρος που τώρα είναι αυλή σχολείου.

 Ένα χρόνο πριν, στις 13 Απριλίου 1947, είχε σκοτωθεί στον αυχένα της Νιάλας των Αγράφων,  ο ταγματάρχης του κυβερνητικού στρατού Δήμος Αλευράς από τον Τυρό. 

Συμπληρώθηκαν  63 χρόνια από το θάνατό τους, ας είναι αυτό ένα πολιτικό μνημόσυνο στη μνήμη όλων όσων έχασαν τη ζωή τους στην εμφύλια αυτή σύγκρουση.

Στρατής Κουνιάς 

  20/04/2011