Η εκτέλεση 9 κατοίκων των Πελετών από τους παρακρατικούς την 1/4/1947

Του Στρατή Κουνιά . Προς το τέλος του Μάρτη 1947 στη διάρκεια του εμφυλίου, ο Σαρρήγιαννης καπετάνιος λόχου ανταρτών του ΕΛΑΣ, είχε σ...

Του Στρατή Κουνιά.

Προς το τέλος του Μάρτη 1947 στη διάρκεια του εμφυλίου, ο Σαρρήγιαννης καπετάνιος λόχου ανταρτών του ΕΛΑΣ, είχε στρατοπεδεύσει με το λόχο του έξω από τα Πελετά. Είχε βάλει παρατηρητήριο μερικούς αντάρτες, στον Τσούμο  και 2 αντάρτες σκοπιά στο λόφο προς τον προφήτη Ηλία.

Στο Λεωνίδιο ήταν τότε ο λόχος του λοχαγού Περιβολιώτη και ΜΑΥδες (Μονάδες Ασφάλειας Υπαίθρου), δηλαδή ντόπιοι πολίτες, πληροφορήθηκαν το γεγονός και αποφάσισαν να δράσουν.

Ο λόχος του Περιβολιώτη πήγε προς τα Πελετά από το Μαριόρεμα και μια ομάδα ΜΑΥδες  επήγαν από Τσιτάλια - Τσούμο, εκεί τους σταμάτησε η σκοπιά των ανταρτών.

Ο λόχος Περιβολιώτη έφτασε στα Πελετά και έγινε μια μάχη με τη σκοπιά των ανταρτών. Σκοτώθηκαν τρεις στρατιώτες του Περιβολιώτη κα  ένας αντάρτης. Ο λόχος του Σαρρήγιαννη ήταν έξω από το χωριό και δεν έλαβε μέρος στη μάχη.   

Με την ίδια διαδρομή επέστρεψε στο Λεωνίδιο ο λόχος Περιβολιώτη και ο Σαρρήγιαννης με το λόχο του πήγε προς τον Τσούμο με κατεύθυνση προς Κοσμά-Πλατανάκι. Εκεί συνέλαβαν τους ΜΑΥδες  ανάμεσα στους οποίους ήταν και ο Φίλιππας Κ. Πουτσελάς με μια αραβίδα, τον οποίο γνώριζε ο Σαρρήγιαννης και τον ρώτησε αν θέλει να έλθει στο λόχο του και ο Φίλιππας συμφώνησε.

Μετά μερικές ημέρες ο Φίλιππας είπε στο Σαρρήγιαννη ότι θέλει να επιστρέψει στην οικογένειά του στο Λεωνίδιο και ο Σαρρήγιαννης τον άφησε να φύγει.

Στο Λεωνίδιο ο λοχαγός Περιβολιώτης θεώρησε ότι οι κάτοικοι των Πελετών τροφοδοτούν τους αντάρτες και είχαν ευθύνη για το χαμό των τριών στρατιωτών. Κάλεσε το Δημήτριο Μπραντίτσα, ο οποίος καταγόταν από τα Νιάτα Λακωνίας και είχε οργανώσει ένα λόχο παρακρατικών που δρούσαν εναντίον του ΕΛΑΣ. Ηταν ο φόβος και ο τρόμος της περιοχής.

Ο Μπραντίτσας ήλθε με άλογο στο Λεωνίδιο και τον ενημέρωσε ο Περιβολιώτης σχετικά με τη μάχη στα Πελετά. Η απόφαση ήταν να τιμωρηθούν  οι κάτοικοι που θεωρούνταν δημοκρατικοί. Έγινε ένας κατάλογος 11 δημοκρατικών κατοίκων των Πελετών, άγνωστο ακόμη ποιος ετοίμασε τον κατάλογο.

Ήλθε στα Πελετά ο Δ. Μπραντίτσας με μια διμοιρία παρακρατικών, συνέλαβε τους 11 και τους οδήγησε στο καφενείο. Στους 11 συλληφθέντες ήταν και ο Παναγιώτης Σπανός υπεύθυνος του ΕΑΜ στα Πελετά στη διάρκεια της κατοχής (1943-1944). 

Κατά σύμπτωση ήταν στα Πελετά και ο Φάνης Κόλιας αδελφός του γιατρού Λεωνίδα Παπαγιαννόπουλου και υιοθετημένος από τον Δημήτρη Κολιόπουλο, μεγαλοκτηματία από Πούλιθρα, ο οποίος γνώριζε και εκτιμούσε τον Παναγιώτη. Ο γιατρός Λ Παπαγιαννόπουλος ήταν από τα Νιάτα γνωστός και ιδεολογικός υποστηρικτής του Μπραντίτσα.

Είπε ο Κόλιας στον Μπραντίτσα καλύτερα να πάρεις εμένα παρά τον Παναγιώτη, ο Μπραντίτσας δέχτηκε και άφησε ελεύθερο τον Παναγιώτη. 

Οι απομείναντες 10 κρατούμενοι οδηγήθηκαν έξω από τα Πελετά προς τη Χούνη, δεν γνώριζαν τι πρόκειται να συμβεί. Οι 10 κρατούμενοι ήταν:

Βρετάκης Αναστάσιος του Νικολάου (1901-1947),

Βρετάκης Αναστάσιος του Γεωργίου ή Μπουρμπούτσελας (1914-1947),

Βρετάκης Γρηγόρης του Νικολάου (1897-1947),

Καρδιασμένος Κωνσταντίνος του Νικολάου ή Διαμαντάκος (1902-1947),

Καραχάλιος Κυριάκος του Δημητρίου ή Μικρούτσης (1916-1947),

Κόϊκου Αικατερίνη το γένος Αποστολάκου (1906-1947),

Τσεμπελής Παναγιώτης του Ιωάννη (1904-1947),

Τσεμπελή Δημητρούλα, σύζυγος Παναγιώτη, ήταν έγκυος (1918-1947),

Τσεμπελής Δημήτρης του Ιωάννη (1911-1947).

Είχε συλληφθεί και ο Νικόλαος Κόϊκος σύζυγος της Αικατερίνης, αλλά η Αικατερίνη κατάλαβε ότι πάνε για εκτέλεση και πριν την εκτέλεση άρπαξε τον εκτελεστή και φώναξε του άντρα της «Νίκο φύγε να προσέξεις τα παιδιά». Έτσι και έγινε, έτρεξε ο άντρας της και κρύφτηκε σε καλαμιές για τρεις μέρες, χωρίς να τον πετύχουν οι πυροβολισμοί του εκτελεστή, έζησε μέχρι 95 ετών.

Βέβαια ούτε λόγος να γίνεται για την τιμωρία των υπεύθυνων του αποτρόπαιου εγκλήματος, ούτε για ανάκριση δεν τους κάλεσαν, αυτό είναι συνεργασία κράτους με το παρακράτος. 

Ο τότε πρόεδρος της κοινότητας Νικόλαος Κατσουράνης ολιγώρησε και δεν έδειξε την απαιτούμενη δραστηριότητα και επιμονή για να αποφευχθεί αυτό το ανοσιούργημα και να τιμωρηθούν οι υπεύθυνοι. 

Να αναφερθεί εδώ ότι ο Παναγιώτης Χ Σπανός παρέλαβε από τους αντάρτες τρεις Ιταλούς αιχμάλωτους το 1943 και τους φρόντισε στα Πελετά για ύπνο και φαγητό, βρήκε και τρόπο να φύγουν με καΐκι για τον Πειραιά και έφτασαν ασφαλείς στην πατρίδα τους.

Είναι αξιοσημείωτο ότι οι κάτοικοι των Πελετών δεν ανέφεραν στους ναζιστές κατακτητές, όταν αυτοί έκαναν επιδρομές στην περιοχή μας, την ύπαρξη των Ιταλών στο χωριό που θα σήμαινε και εκτέλεσή τους. 

Οι τρεις Ιταλοί ήλθαν μερικά χρόνια αργότερα στην Ελλάδα και ευχαρίστησαν τον Παναγιώτη που τους έσωσε. Ως αντάλλαγμα η Ελλάδα έστειλε στη Μακρόνησο τον Παναγιώτη, όπως και τόσους άλλους πατριώτες που πολέμησαν τους κατακτητές. 

Οι ταγματασφαλίτες και οι παρακρατικοί δεν τιμωρήθηκαν, μερικοί μάλιστα επιβραβεύτηκαν.

Τέλος είναι αξιοσημείωτο ότι από το 1946 άρχισαν να λειτουργούν στην Ελλάδα έκτακτα  στρατοδικεία που δίκαζαν τους αντάρτες που συλλαμβάνονταν, είχαν εκδώσει 4500 θανατικές καταδίκες. Το έκτακτο στρατοδικείο της Τρίπολης στο διάστημα 1948-1960 είχε εκδώσει 950 θανατικές καταδίκες, εκ των οποίων εκτελέστηκαν περίπου 250 νέοι 18-30 ετών. 

Η σημερινή κρίση στη χώρα μας ίσως να έχει τη σπορά της από εκείνα τα χρόνια.

                                                        Στρατής Κουνιάς

                                                            23/3/2014